|
Kanon na dzień Zmartwychwstania Pańskiego |
|
|
Kanon na dzień Zmartwychwstania Pańskiego
Irmos 1
Dzień Zmartwychwstania!
Rozjaśnijmy twarz, ludy!
Pascha Pańska, Pascha!
Ze śmierci do życia,
I z ziemi do nieba
Chrystus Bóg
Nas wiedzie
Hymn zwycięstwa nucących.
Refren: Chrystus powstał z martwych!
Oczyśćmy zmysły
A ujrzymy Chrystusa
Jaśniejącego
W niedostępnym świetle
Swego Zmartwychwstania
I usłyszmy wyraźnie
Jak mówi ,,Witajcie’’ –
Nam hymn zwycięstwa nucącym.
Refren: Chrystus powstał z martwych!
Niebiosa niechaj godnie
Cieszą się i ziemia
Niech się raduje,
Niech świętuje świat cały –
Widzialny i niewidzialny,
Albowiem Chrystus,
Radość wieczna,
Zmartwychwstał.
Irmos 3
Pijmyż więc napój nowy –
Nie z jałowej skały
Cudownie wywiedziony,
Lecz źródło tryskające
Z grobu Chrystusa Pana
Przed zepsuciem
Broniące
I ku umocnieniu.
Refren: Chrystus powstał z martwych!
Dzisiaj wszystko
Jasności jest pełne
Niebo i ziemia
I to co na ziemi.
Niech więc całe stworzenie
Radośnie świętuje
Zmartwychwstanie Chrystusa,
W którym się umacnia.
Refren: Chrystus powstał z martwych!
Wczoraj byłem, Chryste
Pogrzebany z Tobą,
A dzisiaj powstaję
Z tobą powstającym.
Wczoraj z tobą na krzyżu
A dzisiaj, o Zbawco,
Uwielbij mnie z sobą
W twym świętym królestwie.
Irmos 4
W Boskiej straży niechaj
Stanie między nami
Habakuk, Boski mówca,
I niech nam pokaże
Anioła jasnego
Mówiącego wyraźnie:
Dzisiaj światu zbawienie,
Bo Chrystus powstał wszechwładny.
Refren: Chrystus powstał z martwych!
Ukazał się Chrystus
Jak mąż, co otwiera
Dziewicze, nietknięte łono.
Jako śmiertelny Barankiem się zwie,
Jako nieskalany od zmazy jest wolny –
Pascha nasza –
Bogiem prawdziwym
I doskonałym nazwany.
Refren: Chrystus powstał z martwych!
Jak jednoroczny baranek,
Wieniec błogosławieństwa,
Chrystus za nas wszystkich
Sam się ofiarował –
Pascha na win oczyszczenie –
I na nowo z grobu
Zabłysło nam pięknie
Słońce sprawiedliwości.
Refren: Chrystus powstał z martwych!
Dawid, praojciec Boży,
Przed arką zacienioną
Tańczył skacząc z radości.
A my lud Boży, święty
Widząc wypełnienie
Dawanych znaków
Radujmy się w Bogu,
Bo Chrystus powstał wszechwładny.
Irmos 5
Powstańmy więc ze snu
O szarym świtaniu.
Zamiast maści wonnej
Hymn nasz ofiarujmy
Władcy a Chrystusa –
Słońce sprawiedliwości,
Życie powstające
Dla wszystkich ujrzymy.
Refren: Chrystus powstał z martwych!
Gdy ci, co byli zakuci
W piekielne okowy,
Ujrzeli niezmierzone
Twoje miłosierdzie,
Spieszyli stopą radosną
Ku twojej światłości,
Oklaskując, Chryste,
Paschę wiekuistą.
Refren: Chrystus powstał z martwych!
Z pochodniami w dłoniach
Wyjdźmyż na spotkanie
Chrystusa wychodzącego
Z grobu – jakby Oblubieńca –
I świętujmy pospołu
Z szeregami
Miłośników święta,
Oklaskując Paschę wiekuistą.
Refren: Chrystus powstał z martwych!
Irmos 6
Zstąpiłeś w otchłanie ziemi,
Zawory wieczne skruszyłeś,
A tych, co byli zamknięci,
Uwolniłeś, Chryste,
I dnia trzeciego,
Jak prorok Jonasz
Z wnętrza ryby
Wyszedłeś z grobu.
Refren: Chrystus powstał z martwych!
Pieczęci nietknięte
Zachowałeś, Chryste,
Wychodząc z grobu,
Jak nie naruszyłeś
Zapory dziewiczej,
Kiedyś się rodził,
I otworzyłeś
Nam rajskie podwoje.
Refren: Chrystus powstał z martwych!
Zbawicielu mój żywy!
Tyś ofiarą, której
Nie zdołano zabić na zawsze.
Jako Bóg ochotnie
Sam siebie Ojcu ofiarując
Wskrzesiłeś z sobą
Cały ród Adama
Z grobu powstając.
Irmos 7
Ten, co młodzieńców z pieca ognistego
Wyrwał, - sam stawszy się człowiekiem
Cierpi jako śmiertelnik,
A przez swą mękę wszystko, co śmiertelne
Oblókł niezniszczalności chwałą –
Jedyny błogosławiony
Bóg ojców naszych
I najchwalebniejszy.
Refren: Chrystus powstał z martwych!
Niewiasty pobożne z maściami
Pobiegły za Tobą i w płaczu
Szukały Cię jak śmiertelnego;
Z radością pokłon oddały
Żyjącemu Bogu
I tajemnicę Paschy
Uczniom Chrystusowym
Zwiastowały.
Refren: Chrystus powstał z martwych!
Świętujmy śmierci utrupienie,
Piekła obalenie
I życia wiecznego początek,
A tanem radosnym i hymnem
Wychwalajmy Sprawcę –
Jedynego błogosławionego
Boga ojców naszych
Najchwalebniejszego
Refren: Chrystus powstał z martwych!
Jak święta i uroczysta
Jest ta noc zbawienia –
Jasna zwiastunka
Promiennego dnia
Zmartwychwstania.
W niej światłość bezczasowa
Z grobu cieleśnie
Wszystkim świeci.
Irmos 8
Dzień ten dniem świętym nazwano,
Pierwszym tygodnia,
Królową i Panią,
Wszystkich świąt świętem,
Uroczystości uroczystością,
W której błogosławimy
Chrystusa Pana
Na wieki.
Refren: Chrystus powstał z martwych!
Bierzmyż nowy owoc
Winogradu — Boską
Radość w tym dniu szczęsnym
Zmartwychwstania Chrysta —
Jego królestwo święte
I chwalmy Go hymnem
Jako Boga
Na wieki.
Refren: Chrystus powstał z martwych!
Syjonie, podnieś oczy
I spojrzyj dokoła!
Oto przyszły do ciebie
Bogiem oświecone jak pochodnie,
Z zachodu, z północy, od morza
I ze wschodu twe dzieci
Chwaląc w tobie Chrystusa
Na wieki.
Refren: Chrystus powstał z martwych!
Ojcze wszechwładny,
Słowo i Duchu! Jedna Naturo
W trzech istniejąca osobach,
Przeistotna, przeboska!
W Ciebie jesteśmy ochrzczeni
I Ciebie zawsze
Błogosławimy
Na wieki.
Irmos 9
Oświeć się, oświeć, Jerozolimo
Nowa! Bo chwała
Pańska w tobie powstała.
Tańcz i wyskakuj, Syjonie,
A Ty, o święta Bogurodzico,
Raduj się
W zmartwychwstaniu
Twego Syna.
O Boski, o przyjazny
O najsłodszy głosie!
Otoś nam przyrzekł, nie kłamiąc,
Być z nami do końca wieków,
O Chryste Panie!
Głos Twój my wierni
Jak kotwicę nadziei
Trzymamy z radością.
O Pascho wielka,
O najświętsza, Chryste,
Mądrości Boża,
I Słowo Boga i Mocy!
Daj nam, abyśmy głębiej
Uczestniczyli
W królestwa twego
Dniu niezachodzącym.
Źródło: o. archim. Roman Piętka MIC, www.cyrylimetody.marianie.pl
|
|
Ostatnia aktualizacja ( Sunday, 20 May 2012 )
|
|
|
Bielaruskaja Hreka-Katalickaja Carkva sionnia |
|
|
Беларуская Грэка-Каталіцкай Царква сёньня
Архіпастырам Беларускай Грэка-Каталіцкай Царквы (БГКЦ) зьяўляецца прэфект Кангрэгацыі Усходніх Цэркваў кардынал Леанардо Сандры. Кіраўніцтва штодзённым жыцьцём Царквы ажыцьцяўляе Апостальскі Візітатар “ ad nutum Sanctae Sedis ” для грэка-католікаў Беларусі архімандрыт Сяргей (Гаек). Ён склікае сынаксы для вырашэньня найбольш важных праблем духавенства БГКЦ. У склад духавенства БГКЦ на дадзены уваходзяць 16 сьвятароў:
- протапрэзбітар Андрэй Абламейка,
- протапрэзбітар Лявонцій (Тумоўскі),
- протапрэзбітар Віктар Данілаў (на пенсіі),
- сьвятар Андрэй Буйніч,
- сьвятар Зьміцер Грышан,
- сьвятар Ігар Кандрацьеў,
- сьвятар Андрэй Крот,
- сьвятар Казімір Ляховіч,
- сьвятар Яўген Маліноўскі,
- сьвятар Пётр Мартэн,
- сьвятар Андрэй Сідаровіч MIC ,
- сьвятар Яўген Усошын,
- сьвятар Аляксандр Шаўцоў,
- сьвятар Аляксандр Шыбека,
- сьвятар Пахом Кавалёў (працуе ва Украіне),
- сьвятар Васіль Ягораў.
У духоўных навучальных установах вучацца 9 семінарыстаў, у тым ліку два манаха-рэдэмптарысты.
* * *
Беларуская Грэка-Каталіцкая Царква падзяляецца на два протапрэзьбітэраты (дэканаты) – Цэнтральна-заходні імя блаславёнага Мікалая (Чарнецкага) і Ўсходні імя сьвятога Язафата. Цэнтральна-заходні протапрэзбітэрат (г. Мінск, Брэсцкая, Гродзенская і Мінская вобласьці) узначальвае протапрэзбітар Андрэй Абламейка. Пад яго кіраўніцтвам знаходзяцца 12 наступных парафіяў:
- Праведнага Язэпа (Менск),
- Сьвятога Духу (Менск),
- Божай Маці Нястомнай Дапамогі (Менск),
- Сьвятога Міколы Цудатворцы (Менск),
- Пакрова Найсьвятой Багародзіцы (Мар’іна Горка),
- Сьвятых роўнаапостальных Кірылы і Мятода (Баранавічы),
- Сьвятых братоў-апосталаў Пятра і Андрэя (Брэст),
- Маці Божай Фацімскай (Гродна),
- Жыровіцкай Божай Маці (Івацэвічы),
- Сьвятога Язафата (Ліда),
- Хрыста Чалавекалюбцы (Маладзечна),
- Сьвятога Кірылы Тураўскага (Пінск),
- Сьвятой Тройцы (Слонім).
Усходні протапрэзбітэрат узначальвае іераманах Лявонцій (Тумоўскі), які адначасова зьяўляецца настаяцелем манастыру імя сьвятых Барыса і Глеба ў Полацку. У склад протапрэзбітэрату ўваходзяць 6 парафій:
- Уваскрасеньня Хрыстовага (Віцебск),
- Хрыста Збаўцы (Віцебск),
- Трох Сьвяціцеляў (Гомель),
- Бялыніцкай іконы Божай Маці (Магілёў),
- Пакрова Найсьвятой Багародзіцы (Ворша),
- Сьвятамучаніка Язафата (Полацак).
* * *
БГКЦ мае шчыльныя стасункі зь беларускімі грэка-католікамі ў замежжы. Кіраўніцтва царкоўным жыцьцём за мяжою (у Заходняй Еўропе і Амерыцы) ажыцьцяўляе Апостальскі Візітатар для беларускіх грэка-католікаў замежжа мітрафорны протаярэй Аляксандр Надсан. Дзейнічаюць парафіі Апосталаў Пятра і Паўла (Лондан) і Ўваскрасеньня Хрыстовага (Антвэрпэн). Акрамя а. Аляксандра Надсана, у замежжы служаць сьвятары а. Ян Майсейчык, а. Ігар Лабацэвіч, а. Сяргей Стасевіч.
Аўтар: Анатоль Сiдарэвіч, крыніца: www.svjazep.org, 26.07.2008.
Design by Zmicier
|
|
Ostatnia aktualizacja ( Saturday, 17 April 2010 )
|
|
|
Miensk Uniacki |
|
|
Менск Уніяцкі
XVI–XIX стагодзьдзі
Дакладных зьвестак пра ўніяцкае царкоўнае жыцьцё ў Менску пасля заключэньня Фларэнтыйскай Уніі няма. Хоць нельга з дакладнасьцю сказаць, калі духавенства і парафіяне той ці іншай менскай парафіі прынялі Берасьцейскую Унію, ёсць усе падставы гаварыць пра Менск уніяцкі.
У канцы XVI стагоддзя горад падзяляўся на дзьве часткі: правабярэжную і левабярэжную. Іх злучаў гарадзскі мост, які знаходзіўся на тым месцы, дзе цяпер Няміга пераходзіць у вуліцу Максіма Багдановіча. На правым беразе Сьвіслачы вылучаўся Узьнясенскі мужчынскі манастыр, заснаваны ў канцы XV стагоддзя вялікай княгіняй Аленай Іванаўнай пры старой Узьнясенскай Царкве (гл. мапу Уніяцкія сьвятыні ў Менску). Першым архімандрытам гэтага манастыра быў Іона, які ўвайшоў у гісторыю таксама як мітрапаліт Кіеўскі і ўсяе Русі Іона ІІІ. Архімандрытам гэтага ж манастыра (да ўзьвядзеньня яго на пасад мітрапаліта Кіеўскага і Галіцкага) быў таксама Міхаіл Рагоза. Сам жа манастыр стаў уніяцкім у 1613 годзе.
Знаходзіўся Узьнясенскі манастыр на тым самым месцы, дзе цяпер стаіць Міністэрства абароны Беларусі. Пры манастыры дзейнічала Узьнясенская царква, або, як запісана ў дакументах, царква Ўшэсьця Хрыстова. Крыніцы паведамляюць таксама, што ў самім манастыры мелася трапезная з царквой Пакрова Ўсесьвятой Багародзіцы. Каля 1600 г. у манастыры быў пабудаваны мураваны храм, які ў дакуменце 1630 году названы царквою Узвышэньня Пачэснага Крыжа Гасподняга.
У 1616 г. ігумен Узьнясенскага манастыра Афанасій Пакоста заснаваў на плошчы Высокага рынку (сучасная плошча Cвабоды) Сьвятадухаўскі мужчынскі манастыр. Здарылася так, што ў 1635 годзе Узьнясенскі манастыр быў далучаны менавіта да гэтага новазаснаванага манастыра. У 1675 годзе Узьнясенскі манастыр страціў статус архімандрыі. Манастыр праіснаваў да пачатку XVIII стагоддзя. Дакладная дата яго закрыцьця невядомая.
* * *
З XV стагоддзя на левым беразе Сьвіслачы вядомая таксама царква Сьвятой Тройцы, якая знаходзілася на тэрыторыі сучаснай 2-й гарадзкой клінічнай лякарні. (У той час узвышша, якое знаходзіцца на левым беразе Сьвіслачы, сталі называць Траецкаю гарою, а на тым месцы, дзе цяпер Тэатр оперы і балету, да 1930-х гг. знаходзіўся Траецкі рынак.) Паводле некаторых зьвестак, пры царкве існаваў невялікі мужчынскі манастыр. У 1635 (паводле іншых зьвестак у 1630) годзе на яго месцы быў заснаваны жаночы базыльянскі Траецкі манастыр, які праіснаваў да 1834 году. Будынкі манастыра былі прыстасаваныя для патрэб гарадзской лякарні. Манастырскі корпус і цяпер уваходзіць у бальнічны комплекс.
Не выключана, што ў сувязі з будаўніцтвам і пашырэннем Траецкага манастыра да сярэдзіны XVII стагоддзя перастаў дзейнічаць храм імя сьвятых Барыса і Глеба. Гэтая сьвятыня была адной з самых старэйшых у Менску і знаходзілася у той частцы гораду, якую цяпер называюць Траецкім прадмесьцем. Такі ж лёс напаткаў і храм у гонар Міхала Арханёла, які таксама, як лічаць некаторыя гісторыкі, знаходзіўся на Траецкай гары і пра які ёсць згадкі ў дакументах канца XVI стагоддзя.
* * *
Калі на левым беразе Сьвіслачы самым старажытным быў храм імя сьвятых Барыса і Глеба, дык на правым беразе самымі старымі лічыліся царква сьвятой Параскевы Пятніцы і манастырская царква сьвятога Міколы. Яны знаходзіліся на тэрыторыі, якую пазьней сталі называць Татарскімі агародамі. Пры манастыры сьвятога Міколы, паводле дакументаў канца XVI – пачатку XVII стагоддзяў, знаходзіўся двор кіеўскіх мітрапалітаў. У другой палове XVIII стагоддзя абедзьве царквы зьніклі.
Старажытнымі былі таксама манастыр і царква ў імя сьвятых Казьмы і Дзям'яна, што знаходзіліся паміж Ніжнім рынкам (цяпер пл. 8 Сакавіка) і самім Верхнім горадам. Вядома, што ў канцы XVI стагоддзя пры манастыры мелася школа. Калі быў заснаваны на плошчы Верхняга рынку Сьвятадухаўскі базыльянскі манастыр, то Казьмадзям’янаўскі манастыр прыпісалі да яго. У другой палове XVII ст. гэты манастыр перастаў існаваць. Пазьней на яго тэрыторыі былі пабудаваныя касьцёл сясьцёр-бернардынак (цяперашні праваслаўны Сьвятадухаўскі катэдральны сабор), а таксама дамы паноў, мяшчан і габрэяў. Вуліца, на якой стаяў манастыр, атрымала назву Казьмадзям'янаўскай (цяпер не існуе).
На правабярэжжы Сьвіслачы (на сучаснай вул. Ракаўскай) стаяла і царква сьвятога Юрыя, таму вуліца называлася Юр'еўскай. Згадка пра гэтую сьвятыню маецца ў дакументах канца XVI стагоддзя. Яшчэ адна царква ў гонар сьвятога Юрыя (Георгія) стаяла на 2-й Юр'еўскай вуліцы, што пралягала паміж сучаснымі прасьпектам Незалежнасьці і вул. Інтэрнацыянальнай. Царква, як лічаць, знаходзілася на тым месцы, дзе цяпер стаіць Музей гісторыі Вялікай Айчыннай вайны. Другую Юр’еўскую царкву пабудавалі на пачатку XVIII стагоддзя, а ў 1800 г. яе перанеслі на Старажоўскія могілкі і перайменавалі ў царкву сьвятой Марыі Магдалены. Праз 30 гадоў яе разабралі. У дакументах канца XVI стагоддзя згадваюцца таксама царква ў гонар сьвятой Еўфрасіньні Полацкай і Яна Прадвесьніка, аднак гісторыкі дагэтуль ня высьветлілі, дзе гэтыя храмы стаялі.
* * *
Галоўнай жа, саборнай царквой у горадзе Менску да Уніі быў храм імя Нараджэньня Усесьвятой Багародзіцы. Ён стаяў у замку. У ім знаходзіўся Менскі абраз Божай Маці. Пасля падпісаньня Берасьцейскай Уніі за гэты храм і ікону ішла спрэчка паміж мітрапалітам Міхалам ІІ Рагозам і праваслаўнымі менскімі мяшчанамі. Гэтая спрэчка працягвалася і пры мітрапаліце Іпацію Пацею. Завяршылася яна пры мітрапаліце Іосіфе IV Вельяміне Руцкім. Саборная царква стала ўніяцкай (яна была разбурана маскоўскім войскам падчас вайны 1654–1667 гадоў), а абраз быў перанесены ў храм Сьвятога Духа, які быў пабудаваны пры мітрапаліце Міхале Рагозе ў 1598 г. у Верхнім горадзе.
Ад часу заснаваньня пры царкве Сьвятога Духа мужчынскага манастыра (1616) цэнтр уніяцкага жыцьця Менску паступова перамяшчаецца на Новае места (Верхні горад). Да гэтага манастыра, як мы ведаем, былі далучаныя Узьнясенскі і Казьмадзям’янаўскі манастыры. Сам манастыр ахопліваў плошчу паміж цяперашнімі вуліцамі Энгельса і Інтэрнацыянальнай ды плошчаю Свабоды. На тэрыторыі абнесенага сьцяною манастыра знаходзіліся манастырскі корпус, гаспадарчыя пабудовы і закладзеная ў канцы 1630-х гадоў мураваная царква Сьвятога Духа. У 1641 г. побач з мужчынскім манастыром (на сучаснай вуліцы Энгельса) мітрапаліт Антоній Сялява заснаваў жаночы Сьвятадухаўскі манастыр. Дбаньнем ігуменьні Кацярыны Сапегі пачалося будаўніцтва манастырскага корпусу (скончылася ў 1650 годзе). Да царквы Сьв. Духа была была прыбудаваная капліца, якую з жаночым манастыром злучала крытая галерэя.
Пасля захопу Менску Расійскай імперыяй царква Сьвятога Духа была пераўтворана ў праваслаўны катэдральны Петрапаўлаўскі сабор. У мужчынскім манастырскім корпусе спачатку месьцілася рэзідэнцыя праваслаўнага ўладыкі, а потым – дваранскае вучылішча, на базе якога ў 1803 годзе была заснавана мужчынская гімназія. Цяпер у гэтым будынку знаходзяцца розныя ўстановы. Жаночы базыльянскі манастыр спачатку стаў праваслаўным Петрапаўлаўскім манастыром, потым у манастырскім корпусе разьмясцілі кансісторыю, а яшчэ пазьней корпус ператварылі ў жылы дом; цяпер у ім знаходзіцца музычная школа. Царкву Сьвятога Духа (Петрапаўлаўскі сабор) у 1936 годзе ўзарвалі бальшавікі. Цяпер на яе месцы – парослы травою простакутнік.
Аўтар: Анатоль Сiдарэвіч, крыніца: www.svjazep.org, 23.05.2008.
Design by Zmicier
|
|
Ostatnia aktualizacja ( Thursday, 11 March 2010 )
|
|
|
Historija Bielaruskaj Hreka-Katalickaj Carkvy |
|
|
Гісторыя Беларускай Грэка-Каталіцкай Царквы
Да расколу
Гісторыя Беларускай Грэка-Каталіцкай Царквы пачынаецца ад таго часу, як дрыгавічы, крывічы, радзімічы і балты, якія насялялі тады нашу краіну, пачалі прымаць хрост. Як вядома, нашы продкі пачалі хрысціцца яшчэ да таго, як вялікі князь кіеўскі Уладзімір Сьвятаславіч (у хросьце Васіль) прыняў хрысьціянства афіцыйна. Можна меркаваць, што хрысьціянізацыя на нашых землях праводзілася паступова, бяз узбурэньняў і закалотаў. Ва ўсякім разе гістарычныя крыніцы не паведамляюць нам пра ўзброеныя сутычкі паміж хрысьціянамі і паганамі.
Для евангелізацыі народа патрабавался пэўная колькасьць духавенства, якое б ведала мясцовыя гаворкі, але даць адпаведную лічбу сьвятароў ні Візантыя, ні Балгарыя не маглі. Падрыхтоўка духавенства ўскладалася на мітрапаліта Кіеўскага і падначаленых яму біскупаў. Так, у 982 годзе была заснаваная Полацкая катэдра, а да 1005 года – Тураўская. Трэба памятаць, што ў час афіцыйнага прыняцьця хрысціянства, Царква, нягледзячы на пэўныя дагматычныя і літургічныя адрозненні паміж памеснымі Цэрквамі, заставалася яшчэ адзінаю, а архібіскуп Канстанцінопаля прызнаваў пяршэнства біскупа Рыму.
Евангелізацыю нашых продкаў, акрамя святароў прысланых з Візантыі і Балгарыі, вяло і лацінскае духавенства. Так, гістарычныя крыніцы сцвярджаюць, што ў Полацкай зямлі служыў славуты Торвальд Кодрансан, хрысьціцель Ісландыі. У 1000 г. – пасля таго, як Ісландыя была ахрышчана – Торвальд здзейсьніў пілігрымку ў Сьвятую Зямлю, а адтуль праз Канстанцінопаль і Кіеў ён трапіў у Полацкую зямлю. Як паведамляе ісландская сага, ён памёр недалёка ад Полацка і пахаваны пры царкве сьвятога Яна Хрысьціцеля. Народ жа лічыў яго святым. Іншая сага сьцвярджае, што Торвальд Вялікі Вандроўнік заснаваў у Полацкай зямлі манастыр. Асобныя гісторыкі лічаць, што гаворка ідзе пра манастыр сьв. Яна, які знаходзіўся на востраве насупраць полацкага Верхняга замка.
Калі зьвесткі пра Торвальда не ўдакументаваныя, дык пра біскупа Рэйнбэрна з Калабжэгу, які разам з дачкою польскага князя Баляслава Харобрага жыў у Тураве, вядома дакладна. Біскуп быў духаўніком князёўны, якая выйшла замуж за тураўскага князя Сьвятаполка Яраполчыча, прыёмнага сына Ўладзіміра Сьвятаславіча. Падазраючы змову супраць сябе, Уладзімір загадаў схапіць прыёмнага сына, нявестку і біскупа ды кінуць іх у кіеўскую цямніцу. Біскуп Рэйнбэрн у зьняволеньні памёр, а князь Сьвятаполк і княгіня пад ціскам Баляслава былі вызваленыя.
Пазней кіеўскія летапісцы ўзвялі на Сьвятаполка паклёп, быццам ён забіў сыноў Уладзіміра – Барыса і Глеба, першых рускіх святых. Рабілася гэта, каб нейк “аблегчыць” віну Уладзіміра, які забіў свайго брата Яраполка, Святаполкавага бацьку. Аднак скандынаўская сага з падрабязнасцямі паведамляе, што князя Барыса па просьбе яго брата Яраслава Мудрага забілі варагі. Глеба ж, як цяпер вядома, забілі пагане. На жаль, і дагэтуль Сьвятаполк Яраполчыч не рэабілітаваны Царквою.
Раскол
Нельга сказаць, што царкоўны раскол 1054 году – калі кардынал Гумбэрт самаўпраўна, не спытаўшыся дазволу Папы, пракляў архібіскупа Новага Рыму, а Патрыярх Канстанцінопалські пракляў рымскага біскупа – узрушыў жыцьцё Полацка, Кіева і Ноўгарада. Полацк па-ранейшаму меў сувязі з варагамі, якія не характарызаваліся варожасьцю. Дый адносіны з хрысціянамі Заходняй Еўропы засталіся даволі прыязнымі, пра што сьведчыць прыклад беларускай сьвятой Еўфрасіньні Полацкай.
Сьвятая Еўфрасіньня, якая шмат сіл паклала дзеля пашырэньня хрысьціянства і асьветы свайго народу, заўсёды марыла пра пілігрымку ў Сьвятую зямлю. Калі яна разам са сваімі спадарожнікамі ступіла на тэрыторыю Візантыйскай імперыі, на сустрэчу з ёю выехаў яе сваяк, візантыйскі басілеўс Мануіл Камнін. Калі ж Еўфрасіння прыйшла пад сьцены Ерусаліма, у якім панавалі крыжакі, дык там каралём быў Амальрых І, таксама сваяк Еўфрасінні (па лініі княгіні Рагнеды), жанаты з пляменьніцай імператара Маніула.
У той час як свае подзьвігі зьдзяйсняла Еўфрасіння, у Тураўскай зямлі праславіўся манах Кірыла, якога тураўцы ўпрасілі стаіць іхнім біскупам. У творах гэтага выдатнага царкоўнага пісьменьніка і прапаведніка мы не сустракаем палемікі з заходнім хрысціянствам. Вельмі красамоўны і такі факт. Калі ў 1186 годзе у вусці Дзвіны высадзіўся нямецкі місіянер Мэйнард, ён атрымаў ад полацкага князя, якому была падуладная і гэтая тэрыторыя, права евангелізаваць тамтэйшых балтаў і ліваў. Такі ж дазвол атрымаў і наступны місіянер – Бэртольд. Праўда, гэты сьвятар прыехаў не адзін – з рыцарамі. Бэртольд навяртаў ліваў і балтаў у хрысціянства не толькі словам. Рыцары, якія прыехалі з ім, часта даставалі меч. І ў 1198 годзе Бэртольд быў забіты лівамі.
У 1200 годзе ў вусьці Дзьвіны на чале з біскупам Альбэртам высадзіўся цэлы дэсант манахаў і рыцараў, а праз два гады (1202) Папа зацьвердзіў статут ваенна-манаскага Ордэну братоў воінства Хрыстова, або Ордэну мечаносцаў. Менавіта ў 1202–1203 гг. адбыліся першыя збройныя сутыкненьні палачан з мечаносцамі. Наступны канфлікт разгарэўся ў 1206 годзе.
У той час, калі пачаліся збройныя канфлікты хрысьціянскага Полацка з заходнімі хрысьціянамі, у другой частцы сьвету рыхтаваўся і быў зьдзейсьнены IV крыжовы паход. Калі ранейшыя крыжовыя паходы былі скіраваныя супраць ісламскага панаваньня ў Сьвятой Зямлі, дык на гэты раз мэтаю паходу быў цэнтр усходняга хрысьціянства – Канстанцінопаль. У 1204 годзе сталіца Візантыйскай імперыі пала. На большай частцы Балканскага паўвостраву, на вастравах Эгейскага і Іянічнага мароў, на паўночным захадзе Малой Азіі была заснавана Лацінская імперыя.
IV крыжовы паход і заваяванне крыжакамі Канстанцінопаля замацаваў раскол 1054 году. Падзел паміж дзьвюма галінамі хрысьціянства стаў фактам. Адначасны збройны наступ крыжакоў на землі нашых продкаў і падуладныя ім тэрыторыі спрычыніўся да таго, што актыўнымі ўдзельнікамі міжхрысьціянскай барацьбы сталі цяпер і праваслаўныя хрысціяне Усходняй Еўропы. Мечаносцы разгарнулі актыўны наступ на балцкія і крывіцкія землі. У Падзвінні яны знішчылі залежныя ад Полацка хрысьціянскія княствы Герцыке і Кукейнос. Аднак у 1236 годзе ў бітве пад Саўле (мабыць, цяперашнія Шаўлі ў Літве) жамойты і земгалы нанеслі ордэну сакрушальную паразу.
На захадзе нашай краіны першыя сутыкненні з заходнім хрысціянствам адбыліся ў 1230-х гг. Асноўнаю сілаю, з якою сутыкнуліся нашы продкі, быў Нямецкі, або Тэўтонскі, ордэн, які афіцыйна называўся Ордэнам шпіталю Найсвяцейшай Дзевы Марыі ў Ерусаліме. У 1234 годзе мазавецкі князь, на чые ўладаньні нападалі балцкія плямёны, згадзіўся, каб рыцары і манахі стварылі самастойную дзяржаву на тэрыторыі Прусіі і такім чынам хрысцілі і утаймоўвалі прусаў. Яшчэ адзін рыцарскі ордэн асеў у Добжынскай зямлі. У 1233 годзе частка Добжынскага ордэну далучылася да тэўтонцаў, а другая частка неўзабаве атрымала ад мазавецкага князя падарунак – горад Дарагічын у цяпершанім Падляшшы. Гэты горад раней належаў Галіцка-Валынскамму княству. Мазавецкаму князю ўдалося яго захапіць. Аддаючы Дарагічын добжынскім рыцарам, мазавецкі князь думаў, што яны будуць надзейна бараніць Мазоўша ад галіцка-валынскіх князёў і ятвягаў. Аднак у 1237 годзе ў бітве пад Дарагічынам галіцка-валынскі князь Даніла Раманавіч разбіў Дабжынскі ордэн. Параза Ордэну мечаносцаў пад Саўле прымусіла яго далучыцца да тэўтонцаў (1237). У тым жа годзе да тэўтонцаў перайшлі і рэшткі Дабжынскага ордэну.
Да сярэдзіны ХІІІ ст. над балтамі і славянамі, якія жылі ў цесным суседстве, навісла сьмяротная небяспека. І гэтую пагрозу нёс Нямецкі ордэн. Яшчэ адной пагрозай для нашых продкаў было мангольскае нашэсце. Мангола-татары знішчылі Кіеў, прайшліся па Галіцка-Валынскай зямлі і пачалі ўрывацца ў паўднёвыя раёны цяперашняй Беларусі. Усе гэтыя небяспекі прымусілі нашых продкаў і балтаў кансалідавацца. Адказам на крыжацкую і мангольскую агрэсію было стварэньне ў сярэднім і верхнім Панямоньні новай дзяржавы – Вялікага Княства Літоўскага. Саюзнікам, а потым і складоваю часткаю новае дзяржавы стаў Полацк.
Казаць, што барацьба з манаска-рыцарскімі ордэнамі мела выключна рэлігійны характар, нельга. Зацятая барацьба Вялікага Княства Літоўскага і Нямецкага ордэну мела эканамічную і палітычную аснову. У гэтую працяглую і жорсткую барацьбу з Ордэнам, акрамя праваслаўных і паганаў, ад пачатку XIV стагоддзя былі ўцягнутыя і каталіцкія польскія дзяржавы.
Анатоль Сiдарэвіч, крыніца: www.svjazep.org, 23.05.2008.
Design by Zmicier
|
|
Ostatnia aktualizacja ( Thursday, 11 March 2010 )
|
|
|
Kanon o ukrzyżowaniu Pana i płaczu Bogurodzicy |
|
|
Płacz Bogurodzicy nad śmiercią Syna
Pieśń 1
Irmos: Jak po lądzie wędrował Izrael po otchłani morza,
prześladowcę faraona widząc tonącego,
Bogu zwycięską pieśń śpiewał, wołając:
Chwała Tobie, Boże nasz, chwała Tobie!
Dziewica czysta widząc na krzyżu Syna i Pana, w bólu gorzko wołała
wraz z innymi niewiastami jęcząc i mówiąc:
Chwała Tobie, Boże nasz, chwała Tobie!
Widzę teraz Ciebie, ukochane i umiłowane moje Dziecko, na krzyżu
wiszące, i boleję w sercu, przemów, o Dobry, do Twojej służebnicy!
Chwała Ojcu i Synowi i Świętemu Duchowi.
Dobrowolnie, Synu mój i Stwórco, cierpisz na drzewie gorzką śmierć-
mówi Dziewica stojąc z umiłowanym uczniem przy krzyżu.
Teraz i zawsze, i na wieki wieków. Amen.
Teraz jestem pozbawiona mej radości i wesela, Syna mego i Pana.
Biada mi! Boleje me serce – płacząc mówi Dziewica.
Pieśń 3
Irmos: Nie ma świętego jak Ty, Panie, Boże mój, który podniosłeś róg
Twych wiernych, Dobry, i umocniłeś nas na opoce Twego wyznania.
Chwała Tobie, Boże nasz, chwała Tobie!
Piotr ukrył się z bojaźni przed Żydami i rozbiegli się wszyscy
uczniowie, zostawiając Chrystusa – płacząc, mówi Dziewica.
Chwała Tobie, Boże nasz, chwała Tobie!
W strasznym Twym i przedziwnym zrodzeniu, Synu mój, zostałam
wywyższona nad inne niewiasty, ale biada mi teraz, gdy widzę Ciebie
na drzewie, płonie moje łono.
Chwała Ojcu i Synowi i Świętemu Duchowi.
Widzę moje Dziecko w mych ramionach i chcę mego Syna przyjąć
z drzewa, ale nie ma nikogo, kto by mi Go dał, biada mi!
Teraz i zawsze, i na wieki wieków. Amen.
Oto słodka moja światłość, nadzieja i mój żywot, Dobry mój Bóg
zgasł na krzyżu, płonie moje łono – łkając mówi Dziewica.
Pieśń 4
Irmos: Chrystus moją siłą, Bóg i Pan, śpiewa i głosi
Boży Kościół Twój, i z czystym sercem weseli się w Panu.
Chwała Tobie, Boże nasz, chwała Tobie!
Słońce nie zachodzące, Boże Przedwieczny
i Stwórco wszystkich stworzeń, Panie mój,
jak znosisz śmierć na krzyżu – płacząc, mówi Dziewica.
Chwała Tobie, Boże nasz, chwała Tobie!
Płacząc, mówi dziewicza Oblubienica do dostojnego Józefa:
Idź, Józefie, odważnie do Piłata i poproś,
aby zdjęto z krzyża twego Nauczyciela.
Chwała Ojcu i Synowi i Świętemu Duchowi.
Widząc Dziewicę gorzko płaczącą, Józef zasmucił się i poszedł
do Piłata, w płaczu wołając: Daj mi ciało mego Boga!
Teraz i zawsze, i na wieki wieków. Amen.
Gdy widzę Ciebie związanego i bez chwały, nagiego na drzewie,
Dziecię moje, płonie moje łono, płaczę jako matka.
Pieśń 5
Irmos: Boską światłością Twoją, Dobry, oświeć z miłością dusze
tych, którzy czuwają dla Ciebie. Modlę się, abym poznał Ciebie,
Słowo Boże, prawdziwego Boga, i wołam z mroku grzechu:
Chwała Tobie, Boże nasz, chwała Tobie!
Józef załamany, płacząc i dziwiąc się, razem z Nikodemem zdjął
i ucałował najczystsze ciało, łkając, płacząc i opiewając Go jako Boga!
Chwała Tobie, Boże nasz, chwała Tobie!
Matka, Oblubienica dziewicza, przyjęła Go z płaczem i złożyła na swych kolanach,
we łzach całując Go, błagając, gorzko łkając i krzycząc.
Chwała Ojcu i Synowi i Świętemu Duchowi.
Ciebie, Jedyną Nadzieję i Życie, Władco, Synu mój i Boże,
w oczach jako światłość miała służebnica Twoja,
a teraz zostałam Ciebie pozbawiona, słodkie moje i umiłowane Dziecię.
Teraz i zawsze, i na wieki wieków. Amen.
Otoczyły mnie boleści, troski i westchnienia, biada mi – mówi
Dziewica, gorzko płacząc – oto widzę Ciebie, Dziecię moje ukochane,
nagiego i samotnego, zmarłego i namaszczonego wonnościami.
Pieśń 6
Irmos: Widząc morze życia wzdymane napaści burzą, do cichej
przybiegam Twej przystani, wołając: Podnieś ze zniszczenia
moje życie, wielce miłosierny!
Chwała Tobie, Boże nasz, chwała Tobie!
Gdy widzę Ciebie martwym, Miłośniku człowieka, który wskrzeszasz
umarłych i wszystko trzymasz w swej dłoni, zranione jest moje łono,
chcę umrzeć razem z Tobą – mówi Dziewica –
nie zniosę bowiem tego widoku, Ty jesteś martwy i bez oddechu.
Chwała Tobie, Boże nasz, chwała Tobie!
Dziwię się, widząc Ciebie, najlepszy Boże i szczodry Panie, bez chwały,
bez oddechu i bez życia, płacząc trzymam Ciebie, jakże mam mieć
nadzieję ujrzenia Ciebie, Synu mój i Boże, biada mi!
Chwała Ojcu i Synowi i Świętemu Duchowi.
Czyż nie powiesz żadnego słowa do Twej służebnicy, Słowo Boże,
czyż nie obdarzysz, Władco, Tej, która Ciebie zrodziła –
mówi Dziewica, płacząc, łkając i całując ciało swego Pana.
Teraz i zawsze, i na wieki wieków. Amen.
Myślę, Władco, że nie usłyszę już Twego słodkiego głosu ani też nie
z oczu Twego dobrego oblicza, gdyż odszedłeś, Synu mój,
z oczu Twojej służebnicy.
Kontakion, ton 8:
Przyjdźcie wszyscy, zaśpiewajmy ukrzyżowanemu za nas, na drzewie
bowiem widząc Go Maryja, mówiła: Chociaż cierpisz ukrzyżowanie, Ty
jesteś Syn i Bóg mój.
Ikos: Jak owieczka za swym jagnięciem prowadzonym na zabicie, razem z innymi niewiastami szła Maryja z rozpuszczonymi włosami, tak wołając: Gdzie podążasz, Dziecię? Czemu tak szybko idziesz? Czyżby nowe wesele odbywało się w Kanie i tam teraz dążysz, aby wodę przemienić w wino? Czy mam iść z Tobą, Dziecię, czy też raczej poczekam na Ciebie? Powiedz mi choćby jedno słowo! Nie przechodź milcząc koło mnie, Ty, który zachowałeś mnie nieskalaną! Ty bowiem jesteś Syn i Bóg mój!
Pieśń 7
Irmos: W piecu anioł rozlał rosę na pobożnych Młodzieńców
i z rozkazu Boga ogień spalił Chaldejczyków, zmuszając tyrana
do okrzyku: Błogosławiony jesteś, Boże ojców naszych!
Chwała Tobie, Boże nasz, chwała Tobie!
Gdzie jest, Synu mój i Boże, dawne zwiastowanie, które powiedział mi
Gabriel: Głoszę Tobie Króla, Syna Najwyższego Boga! A teraz widzę
Ciebie, słodka moja światłości, nagiego, związanego i martwego.
Chwała Tobie, Boże nasz, chwała Tobie!
Synu mój i Boże, który uleczasz choroby, zabierz mnie teraz ze sobą,
abym i ja zstąpiła, Władco, razem z Tobą do otchłani, nie zostawiaj
mnie samej, nie mogę żyć bez Ciebie, słodkiej mojej światłości!
Chwała Ojcu i Synowi i Świętemu Duchowi.
Z innymi niewiastami, niosącymi wonności, łkała gorzko Nieskalana,
widząc niesionego martwego Chrystusa, i wołała: Biada mi!
Cóż widzę? Gdzie teraz idziesz, mój Synu, pozostawiając mnie samą?
Teraz i zawsze, i na wieki wieków. Amen.
Omdlewając i łkając, mówi Nieskalana do niewiast niosących
wonności: Płaczcie ze mną i łkajcie gorzko, oto bowiem
słodka moja światłość i wasz Nauczyciel zostaje złożony do grobu!
Pieśń 8
Irmos: Z płomienia sprawiedliwym rosę wytoczyłeś i ofiarę
sprawiedliwego spaliłeś wodą. Wszystko bowiem, co zechcesz, to czynisz,
Chryste, Ciebie wysławiamy po wszystkie wieki.
Chwała Tobie, Boże nasz, chwała Tobie!
Józef widząc łkającą Dziewicę, załamany gorzko wołał:
Jakże, o Boże mój, pogrzebie teraz Ciebie Twój sługa,
jakimi całunami owinę Twoje ciało?
Chwała Tobie, Boże nasz, chwała Tobie!
Ten dziwny widok przekracza rozum,
gdy Ty, Panie, który nosisz wszystkie stworzenia,
niesiony jesteś przez Józefa i Nikodema do grobu.
Błogosławmy Ojca i Syna i Świętego Ducha.
Widząc przedziwną i sławną tajemnicę, Dziewica zawołała do Syna
i Pana: Jakże w nędznym grobie złożę Tego,
który martwym każe wstawać z grobów?
Teraz i zawsze, i na wieki wieków. Amen.
Nie odejdę od Twego grobu, Dziecię moje,
ani też nie przestanę wylewać łez, aż sama zstąpię do otchłani,
nie mogę bowiem znieść rozłączenia z Tobą, Synu mój!
Chwalmy, błogosławmy i kłaniajmy się Panu,
opiewając i wywyższając Go na wieki!
Pieśń 9
Irmos: Boga ludzie nie mogą oglądać, na Niego nie śmią patrzeć
aniołowie. Przez Ciebie, Najczystsza, zjawił się
jako człowiek Wcielony Bóg.
Wielbiąc go wraz z niebieskimi zastępami Ciebie wysławiamy.
Chwała Tobie, Boże nasz, chwała Tobie!
Odtąd nie dotknie mnie już żadna radość – łkając, mówi Nieskalana. –
Oto światłość moja i radość moja zstępuje do grobu,
nie zostawię Go samego, umrę tutaj i zostanę z Nim pochowana!
Chwała Tobie, Boże nasz, chwała Tobie!
Ulecz teraz, Dziecię moje, ranę mej duszy – we łzach woła Dziewica –
zmartwychwstań i utul mój ból oraz troski,
możesz bowiem, Władco, czynić, co zechcesz,
chociaż dobrowolnie dajesz się pogrzebać.
Chwała Ojcu i Synowi i Świętemu Duchowi.
O, jakże ukryła się przed Tobą otchłań łask – tajemniczo do Matki
powiedział Pan – chcąc bowiem zbawić moje stworzenie,
zechciałem umrzeć. Zmartwychwstanę jednak i wysławię Ciebie
jako Bóg nieba i ziemi.
Teraz i zawsze, i na wieki wieków. Amen.
Opiewać będę Twoje miłosierdzie, Miłośniku człowieka,
kłaniam się bogactwu Twego miłosierdzia, Władco.
Pragnąc bowiem zbawić swoje stworzenie, śmierć przyjąłeś –
mówi Dziewica – ale przez Twoje zmartwychwstanie, Zbawco,
zmiłuj się nad nami wszystkimi!
Źródło: o. archim. Roman Piętka MIC, www.cyrylimetody.marianie.pl
|
|
Ostatnia aktualizacja ( Sunday, 20 May 2012 )
|
|
|
