|
|
Boska Liturgia św. Jana Złotoustego
Boska Liturgia św. Jana Złotoustego
Boska Liturgia św. Bazylego Wielkiego
Boska Liturgia św. Bazylego Wielkiego
Liturgia Uprzednio Poświęconych Darów Autorzy Liturgii i Apostołowie Słowian: św. Bazyli (329 – 379), był kapłanem, od 370 r. metropolitą w Cezarei Kapadockiej (obecna Turcja), reformatorem, organizatorem i prawodawcą monastycyzmu wschodniego, autorem Reguł monastycznych. Jemu jest przypisywane autorstwo niektórych tekstów Św. Liturgii – anafory św. Bazylego. św. Jan Złotousty (340 – 407) Urodzony w Antiochii, gdzie został kapłanem, biskup Konstantynopola, znany był jako znakomity kaznodzieja. Stąd też i Jego przydomek: Złotousty. Został powołany na patriarchę Konstantynopola w 398 roku, zmarł na wygnaniu w 407 roku. święci Cyryl i Metody – Apostołowie Słowian (IX wiek): Bracia, greccy misjonarze, którym zawdzięczamy utworzenie obrządku słowiańskiego. Do czasu ich działalności językiem liturgicznym na Wschodzie była greka, tak jak na Zachodzie, aż do XX wieku – łacina. Apostołowie Słowian, wychodząc z założenia, że wierni powinni się modlić we własnym języku, ułożyli specjalny alfabet – głagolicę, co pozwoliło przełożyć na język słowiański księgi liturgiczne i Pismo Święte. Wprowadzili do liturgii język słowiański. Boski wymiar liturgii jest związany z obecnością w Liturgii naszego Pana – nie tylko w konsekrowanych Darach, lecz także w czytanym Słowie Bożym, oraz zgodnie z Jego obietnicą "Bo gdzie są dwaj lub trzej zebrani w moje imię, tam jestem pośród nich" (Mt 18, 20) – w zgromadzeniu wiernych. Służba Boża jest częścią obejmującej niebo i ziemię Liturgii, niebiańskiego wysławienia Pana przez wszystkie stworzenia. Świadczy o tym cały tekst Służby Bożej, a szczególnie hymn cherubinów oraz hymn serafinów (Święty, Święty Pan Bóg zastępów...). Ten ostatni składa się z pieśni aniołów wokół Bożego tronu (Iz 6, 3) oraz pieśni śpiewanej przez ludzi na powitanie Jezusa przy Jego wjeździe do Jerozolimy. Uczestnicy liturgii są świadkami wielkiej tajemnicy – Bóg schodzi na Ziemię, oddaje się w ofierze by uświęcić i podnieść człowieka do swego majestatu, dlatego częste uczestnictwo wiernych w Św. Liturgii jest dla nich błogosławieństwem i daje korzyści zarówno ich duszom jak i ciałom. Korzyści płynące z Liturgii. Celem Świętej Liturgii jest głoszenie chwały i składanie podzięki Panu, lecz jednocześnie jest ona źródłem łaski i błogosławieństw, które spływają na ludzi z Nieba. Duchowne odnowienie jest skutkiem wzniosłych myśli i natchnień, które Liturgia przynosi w świętych hymnach, w tekstach Ewangelii i modlitw, jest skutkiem żywej obecności samego Pana. Dla wzmocnienia wiary, która pomaga zwalczyć trudności dnia codziennego, wielkie znaczenie ma wspólne uczestnictwo w Służbie Bożej. Przez sześć dni tygodnia, dni pracy, trosk, lęków i niepokojów, pokus i rozczarowań, człowiek wyczerpuje się fizycznie i psychicznie. Liturgia jest tym łykiem świeżej wody, która odnawia siły w gorączce życia. Wierni, którzy przystępują do Komunii Świętej odczuwają korzyści płynące z Liturgii jeszcze mocniej. Komunia święta jest najświętszym pokarmem i lekarstwem, jest pokarmem dla naszych dusz, wzmacnia nas, uzdrawia, a co najważniejsze, prowadzi do życia wiecznego. Aby odczuwać ten błogosławiony wpływ Świętej Liturgii należy brać w niej świadomy udział, próbować śledzić i rozumieć jej teksty i wreszcie, co jest najważniejsze, próbować wcielić w swe życie ich przekaz. Kapłan i Diakon. Służbę Bożą powinien odprawiać kapłan i diakon. Podczas Służby Bożej diakon spełnia rolę pomocnika kapłana w odprawianiu liturgii. Jest pośrednikiem miedzy kapłanem a wiernymi – wysłannikiem kapłana. Tak jak aniołowie są „służebnymi duchami“ w Bożym dziele zbawienia ludzi, tak diakon jest „służebnym aniołem“ kapłana w czasie Służby Bożej. Kapłan przygotowując się do odprawienia Służby Bożej powinien być w odpowiednim stanie duszy, ponieważ nie tylko przyjmie w czasie liturgii Komunię Św., ale dzięki sile łaski kapłaństwa Chrystusowego, sprawuje Świętą Ofiarę, która w swej istocie jest aktem pojednania ludzi z Bogiem. Święta Liturgia przebiega dwutorowo: diakon prowadzi modlitwy wiernych, śpiewając ektenie (prośby zanoszone do Boga przez diakona, z refrenem wiernych Panie zmiłuj się – Hospody pomyluj lub Prosimy Cię, Panie – Podaj, Hospody), fragment św. Ewangelii oraz odpowiadając kapłanowi i wzywając wiernych do wykonania niektórych czynności (np. z lękiem i wiarą – przystąpcie {do Komunii św.}); kapłan odmawia modlitwy cicho, śpiewając tylko niektóre ich fragmenty. Symbolika czynności podczas Służby Bożej Autorzy komentarzy Św. Liturgii omawiają symbolikę gestów, modlitw, czynności kapłana, odnosząc je do etapów życia Jezusa Chrystusa, Jego słów i gestów. Części Służby Bożej Przed rozpoczęciem Służby Bożej kapłan i diakon modląc się wkładają szaty liturgiczne. Rozpoczyna się Służba Boża, na którą składają się trzy zasadnicze części. Są to: 1. Proskomidia. Główną czynnością w czasie Proskomidii jest przygotowanie Darów Eucharystycznych. W prezbiterium, przy zamkniętych carskich wrotach przy bocznym ołtarzyku (prothesis, proskomidijnik), bez udziału wiernych, następuje przygotowanie darów chleba i wina. Przygotowaniu Świętych Darów towarzyszą modlitwy i okadzanie. Na dyskosie (patenie) obok Agnca – chleba eucharystycznego, układane są cząstki chleba na pamiątkę Matki Bożej, świętego Jana Chrzciciela, proroków, apostołów, męczenników a także żywych i zmarłych, by w modlitwach wspomnieć ich dusze. Tak ułożone cząstki chleba stanowią znak uczestnictwa w Najświętszej Ofierze całej ludzkości wraz z Bogurodzicą i innymi świętymi. Cząstki ułożone na dyskosie wokół Agnca – Chrystusa, wyobrażają cały Kościół – Kościół na ziemi oraz zjednoczony z nim Kościół w niebie. W centrum Kościoła jest Chrystus. Symbolem całego kosmosu jest dyskos. Chleb służący do odprawiania Świętej Liturgii jest zakwaszony; w kościele rzymskokatolickim używany jest chleb niezakwaszany. Do odprawienia Służby Bożej używanych jest 5 prosfor (bułeczek) z odciśniętym znakiem krzyża i liter, będących skrótem od słów Jezus Chrystus Zwycięża (IC XC NIKA). Z prosfor tych kapłan wycina – z pierwszej – sześcian, jest to chleb eucharystyczny (Agnec), z drugiej – cząstkę na pamiątkę i cześć Bogurodzicy Maryi (prosfora Bogurodzicy), z pozostałych trzech – cząstki za innych świętych oraz za żywych i zmarłych. Wycinaniu i układaniu cząstek towarzyszą modlitwy i prośby o przyjęcie Ofiary. Zgodnie z tradycją Starego Testamentu, wino w kielichu (czaszy) jest mieszane z wodą. 2. Liturgia Słowa. Celem Liturgii Słowa jest nauczanie Wiernych. Chrystus obecny jest w słowie Swoim, On to, bowiem mówi, gdy czyta się Pismo Święte w Kościele (z Konstytucji II Soboru Watykańskiego). Liturgia Słowa rozpoczyna się otwarciem carskich wrót. Śpiewane są wspólnie fragmenty psalmów (antyfony), ektenie i inne modlitwy, czytany jest Apostoł (fragment z Dziejów Apostolskich lub Listów Apostolskich) oraz fragment Ewangelii. Kapłan wygłasza kazanie. 3. Liturgia Ofiary [Liturgia Eucharystii]. Celem Liturgii Ofiary jest złożenie Bogu bezkrwawej Ofiary. Jest to właściwa część liturgii, bo dokonuje się ofiarowanie Chrystusa za nas. Liturgia Ofiary zaczyna się pieśnią Cherubinów, w której wierni są wzywani do odłożenia wszelkich ziemskich trosk: odłóżmy teraz wszelką życiową troskę oraz Wielkim Wejściem. Ofiarowywane Dary, chleb ułożony na dyskosie i wino zmieszane z woda w czaszy – przenoszone są przez Kapłana z bocznego ołtarzyka na ołtarz główny. W czasie Liturgii Ofiary powtarzane są Chrystusowe słowa ustanowienia Eucharystii, wspominane są cierpienia Chrystusa, śmierć, zmartwychwstanie oraz nakaz powtarzania słów i czynności, które wykonał w czasie ostatniej wieczerzy. Kapłan zanosi prośbę do Boga o zesłanie Ducha Świętego by przemienił ofiarowane dary w Krew i Ciało Chrystusa, zjednoczył i uświęcił zgromadzonych. W czasie Służby Bożej dużą część modlitw kapłan odmawia po cichu. Są to niezmiernie piękne i pełne mądrości teksty. (...) Świątynia – Chram, miejsce przeznaczone wyłącznie na modlitwę, sprawowanie świętych obrzędów, oddawanie czci Bogu. (...) Wnętrze świątyni Świątynie, w których sprawowana jest liturgia w obrządku bizantyjskim podzielone są na trzy części o różnym charakterze i przeznaczeniu: - prezbiterium – miejsce, w którym znajduje się ołtarz i w którym odprawiane są nabożeństwa; do tego miejsca mają wstęp tylko kapłani i osoby powołane do bezpośredniej pomocy przy sprawowaniu liturgii, - świątynia wiernych – tu gromadzą się uczestniczący w liturgii ludzie świeccy; tu pozostają również w czasie liturgii diakoni, gdy wygłaszają przypisane im teksty; w chramie wirnych pojawiają się kapłani, by odczytać ewangelię, wygłosić kazanie, udzielić Komunii Świętej, odmówić modlitwę „zewnętrzną“ - przedsionek – łączący świątynię ze światem zewnętrznym. Ikonostas Ikonostas to ścianka z ikonami, która oddziela prezbiterium od świątyni wiernych. Bogato zdobiony ikonostas jest wyrazem czci, jaką otaczamy znajdującą się na ołtarzu Eucharystię. Chroni on, w znaczeniu symbolicznym, Eucharystię, nie ma jednak na celu oddalenia od wiernych i ukrycie przed nimi tego, co się dzieje na ołtarzu. Należy zauważyć, że w czasie liturgii ołtarz jest wyraźnie widoczny i wierni mogą śledzić z uwagą wszystkie czynności kapłana. W ikonostasie znajdują się trzy przejścia – bramy (drzwi): brama środkowa – tj. brama królewska lub święta – otwarta przez cały czas trwania liturgii, a zamykana po jej zakończeniu; w bramie tej ukazuje się w czasie liturgii kapłan, by udzielić wiernym błogosławieństwa lub odczytać ewangelię; przez tę bramę przechodzi, by stojąc wśród wiernych odczytać modlitwę zewnętrzną. bramy (drzwi) boczne – północna i południowa, przeznaczone dla diakonów, stąd ich nazwa – diakońskie drzwi; przez bramę północną przechodzą procesjonalnie w czasie liturgii kapłan i diakon, odbywający tzw. małe wejście – z ewangelią oraz tzw. wielkie wejście – z darami przeznaczonymi do konsekracji. Po okazaniu wiernym księgi ewangelii lub darów kapłan powraca do ołtarza przez bramę królewską. Na ikonostasie umieszczone są ikony, ich liczba zależy od konstrukcji cerkwi, jej historii, zasobności, czy też zwyczajów miejscowych. Zawsze jednak są umieszczone ikony Chrystusa i Matki Bożej, oraz świętych czczonych w szczególny sposób w danej cerkwi. Tworzą one rząd główny ikonostasu, uszeregowany według przestrzeganego powszechnie porządku. W ikonostasie mogą być umieszczone również inne ikony. Są one wówczas grupowane w szeregi wyobrażające kolejne epoki w dziejach zbawienia ludzkości: okres patriarchów – od Abrahama do Mojżesza, okres proroków – od Mojżesza do Chrystusa, okres obejmujący dzieje Chrystusa na ziemi, reprezentowane przez ikony dwunastu głównych świąt liturgicznych, okres świętych Kościoła – ukazujący zbawionych w niebie, modlących się do Boga. Święte ikony Ikony są niezwykle ważnym elementem wnętrza cerkwi. Są to wizerunki Chrystusa, Matki Bożej, świętych lub wyobrażenia zdarzeń z życia Chrystusa, sporządzone według ścisłych i uświęconych tradycją reguł. Ikony otoczone są w naszym Kościele głębokim szacunkiem. Samo malowanie ikony – czyli według przyjętego określenia pisanie ikony traktowane jest, podobnie jak modlitwa, jako akt oddawania czci Bogu. Twórcy ikon przestrzegają ściśle przyjętych zasad dotyczących wyglądu wyobrażanych postaci – ich postawy, pozycji głowy i rąk, ogólnych cech anatomicznych, strojów – jak również używanych symboli tła i stosowanych barw. Wyobrażane na ikonach postacie są pełne majestatu, tchną świętością, mądrością, siłą. Niektóre z istniejących ikon to wybitne dzieła sztuki, nacechowane wyjątkowym pięknem, ukazujące postacie promieniujące szczególną świętością i łaską. Wśród nich są wizerunki Matki Bożej pełne niewyrażalnej dobroci i miłosiedzia. Ikony mają nam ułatwiać skupienie i skierowanie myśli ku Bogu. Przy całym naszym przywiązaniu i szacunku dla ikon, musimy pamiętać, że są to tylko wizerunki postaci. Modlimy się przed ikonami. Nie modlimy się do ikon. Adresatem naszych modlitw jest Bóg. Istnieje ścisły związek pomiędzy Słowem, Liturgią i ikoną. Wszystko, co jest nauczane przez Boską Liturgię, znajduje wspaniały komentarz w treści ikon. Światło Lampy i świece zapalane w czasie liturgii służą nie tylko do oświetlania wnętrza. Mają one również głębokie znaczenie symboliczne. Zapalone światła są przede wszystkim symbolem światłości rozjaśniającej umysły i serca ludzkie. Oznaczają one Chrystusa, będącego światłością. W czasie liturgii palą się przed ikonostasem lampy oliwne. Sens symboliczny świateł jest szczególnie wyraźny w czasie czytania ewangelii oraz Komunii Świętej wiernych. Obok kapłana stoją wówczas ministranci z zapalonymi świecami. Świece są również symbolem ofiary towarzyszącej żarliwej modlitwie i kierowanym do Boga prośbom. Dlatego wierni modlący się do Boga w jakiejś szczególnej intencji zapalają świece i umieszczają je na specjalnych, przeznaczonych do tego celu świecznikach. Kadzidło i obrzęd kadzenia W czasie liturgii powtarzany jest kilkakrotnie obrzęd kadzenia. Kapłan okadza dary, ołtarz, ikony, oraz wiernych. Kadzidło ma kilka symbolicznych znaczeń. Oznacza modlitwę wznoszącą się do Boga (Niech modlitwa moja wzniesie się jak woń przyjemna przed Twoje oblicze – Ps 141 (140), 2). Jest ono wyrazem uwielbienia Boga i składanej mu ofiary. Kadzenie rozumiane jest również jako znak powitania, a ponadto jako symbol oczyszczenia, podobnie jak np. pokropienie wodą święconą. Z tego właśnie względu okadzani są ludzie obecni na obrzędach liturgii. Wierni w świątyni Ze względu na przeznaczenie świątyni, po wejściu do niej, staramy się skierować nasze myśli wyłącznie ku Bogu, zachować stan skupienia i powagi. Różne znaki zewnętrzne naszego udziału w liturgii, czynienie znaku krzyża, klękanie, kłanianie się, całowanie świętych ikon, jest zależne od miejscowych obyczajów i z tego względu może się różnić u poszczególnych wiernych. Podczas liturgii modlimy się wspólnie, nie odmawiamy różańca czy innych modlitw. W świątyni dbamy o to by nie przeszkadzać innym ani swym zachowaniem ani strojem. W stosunku do innych wiernych zachowujemy postawę nacechowaną szacunkiem i życzliwością. Troszczymy się o to, by matki z dziećmi i ludzie starzy, chorzy i słabi, wszyscy ci, którzy tego potrzebują, znaleźli miejsca siedzące. Czuwamy nad tym by nasze dzieci zachowywały się w miarę grzecznie. W świątyni nie prowadzimy rozmów, nawet po zakończeniu liturgii. Przed wejściem do świątyni wyłączmy telefony komórkowe. Szacunek dla liturgii sprawia, że przychodzimy przed jej rozpoczęciem, a wychodzimy dopiero po jej zakończeniu.2
1 W Kościele Greckokatolickim najczęściej odprawiana jest Liturgia św. Jana Złotoustego. Liturgia św. Bazylego Wielkiego odprawiana jest dziesięć razy w roku: we wszystkie niedziele Wielkiego Postu, w Wielki Czwartek i w Wielką Sobotę, w wigilie Bożego Narodzenia i Objawienia Pańskiego, oraz w dzień św. Bazylego. Teksty Świętej Liturgii innych autorów są w praktyce nieużywane.
|
|
| Ostatnia aktualizacja ( Monday, 03 February 2020 ) |
| Następny > |
|---|
