|
|
Święci Cyryl i Metody Wpółpatronami Europy Życiorys świętych Cyryla i Metodego  Święci Cyryl i Metody, tzw. sołuńscy bracia, mieli imiona chrzestne Konstantyn i Michał, pochodzili z Salonik. Św. Cyryl urodził się w 826 lub 827 roku, zmarł 14 lutego 869 r. w Rzymie. Św. Metody zaś urodzony ok. roku 815, zmarł 6 kwietnia 885 r. prawdopodobnie w Welehradzie. Byli apostołami Słowian, twórcami najstarszego pisma słowiańskiego zw. Głagolicą, wprowadzili język słowiański do liturgii rzymskiej.
Życie i Działalność. Początkowo kształcili się w Salonikach, gdzie poznali język słowiański, a następnie w akademii cesarskiej w Konstantynopolu, m.in. pod kierunkiem Focjusza. Św. Cyryl studiował przede wszystkim klasyków starożytnych i teologię patrystyczną, ok. 847 r. przyjął świecenia kapłańskie i był bibliotekarzem przy kościele Hagia Sophia, a jednocześnie doradcą i sekretarzem patriarchy Ignacego. Po 5-miesięcznym pobycie w klasztorze w okolicy Bosforu uczył filozofii w akademii cesarskiej (stąd przydomek Konstantyn Filozof). Św. Metody otrzymał wykształcenie prawnicze i pracował początkowo w administracji cesarskiej jako archont jednej z prowincji zamieszkałej przez ludność słowiańską, a ok. 840 roku wstąpił do klasztoru na Olimpie w Bitynii. Obaj zostali w latach 850-860 wysłani z kościelną misją dyplomatyczną do Arabów i Chazarów. W Bagdadzie prowadzili dyskusje z teologami muzułmańskimi na temat Trójcy Świętej, a wśród Chazarów na Krymie, gdzie oprócz muzułmanizmu były silne wpływy judaizmu, na tematy soteriologiczne, zwłaszcza w sprawie stosunku Boga do Abrahama i do narodu wybranego. Św. Cyryl tłumaczył tam na język grecki podręcznik gramatyki języka hebrajskiego oraz niektóre dzieła teologiczne. W Chersonezie odnalazł Relikwie papieża św. Klemensa Rzymskiego (88-97). Po wypełnieniu misji św. Metody wraca na Olimp i zostaje wybrany na igumena klasztoru. Gdy zaś w 863 r. do Bizancjum przybyło poselstwo księcia morawskiego Rościsława z prośbą o misjonarzy znających język słowiański (by przeciwdziałać wpływom łacińsko-niemieckim), wyznaczono do tej misji Świętych Braci. Św. Cyryl ułożył alfabet słowiański i wspólnie przygotowali słowiański przekład Ewangelii, Dziejów apostolskich, Psałterza i niektórych tekstów liturgicznych. W 864 r. udali się na Morawy, skąd z powodu przewagi oraz intryg duchowieństwa niemieckiego (po zwycięstwie w r. 864 Ludwika Niemieckiego nad Rościsławem) przeszli w 866 r. do Panonii, gdzie książę Kocel stworzył im korzystne warunki do pracy apostolskiej. Brak kapłanów dla utworzenia miejscowej organizacji kościelnej był przyczyną ich wyjazdu wraz z uczniami do Akwilei, stolicy patriarchatu. Po drodze zatrzymali się w Wenecji i tam św. Cyryl publicznie wobec obradującego synodu wystąpił w obronie słowiańskich form liturgii. Do Rzymu udali się na zaproszenie papieża Mikołaja I, ale zostali przyjęci już przez Hadriana II (pod koniec 867 lub na początku 868), który uroczyście wyszedł na spotkanie Relikwii św. Klemensa, pobłogosławił słowiańską misję Świętych Braci oraz zaakceptował stosowanie w liturgii języka słowiańskiego. Przyjęte od nich księgi liturgiczne w przekładzie słowiańskim miał złożyć papież na ołtarzu w bazylice S. Maria Maggiore, udzielił kapłańskich święceń św. Metodemu oraz polecił wyświęcić trzech jego uczniów na kapłanów, a dwóch na lektorów. W Rzymie pozostali dwa lata z powodu choroby św. Cyryla, który przed śmiercią złożył śluby zakonne i pochowano go w bazylice św. Klemensa.  Św. Metody po śmierci Brata wrócił do Panonii jako legat apostolski. Ok. 870 roku ponownie przybył do Rzymu i otrzymał od papieża Hadriana II sakrę biskupią oraz nominację na metropolitę wskrzeszonej metropolii w Sirmium (w Państwie Wielkomorawskim, a obecnie jest to Mitrovica w Kosowie), do której włączono również Panonię, należącą dotąd do Passawy i Salzburga. Wywołało to konflikt z episkopatem niemieckim, który podstępnie uprowadził św. Metodego i więził prawdopodobnie w klasztorze Ellwagen w Szwabii. Uwolniony w roku 878 dzięki interwencji pap. Jana VIII, wezwany został do Rzymu w celu wyjaśnienia oskarżeń kierowanych do Stolicy Apostolskiej przez księcia wielkomorawskiego Świętopełka i episkopat niemiecki. Po czasowym zakazie stosowania języka słowiańskiego w liturgii pap. Jan VIII ponownie poparł jego formy chrystianizacji Słowian, a w obronie św. Metodego wystosował 26 czerwca 880 roku do Świętopełka bullę Industriae tuae, w której potwierdził prawa arcybiskupie św. Metodego i urząd legata apostolskiego dla ewangelizacji Słowian, zaaprobował używanie języka słowiańskiego w liturgii pod warunkiem, że przy uroczystej celebrze ewangelia odczytywana będzie najpierw w języku łacińskim, dla księcia zaś i jego dworu liturgię sprawować się będzie nadal po łacinie. Jednocześnie papież ustanowił sufraganię w Nitrze z biskupem sufraganem Wichingiem (Niemiecem, przywódcą duchowieństwa niemieckiego). Mimo dalszej opozycji i nowych intryg tegoż duchowieństwa św. Metody rozwinął działalność apostolską również poza granicami metropolii: ok. 880 roku ochrzcił księcia czeskiego Borzywoja i jego żonę Ludmiłę. Misja cyrylo-metodiańska na południowych ziemiach polskich jest kontrowersyjna. Pod koniec życia św. Metody odbył podróż misyjną do Słowian bałkańskich i odwiedził Konstantynopol, gdzie patriarcha i cesarz wyrazili mu swe uznanie. Po powrocie na Morawy zajął się tłumaczeniem na język słowiański dalszych części Pisma św., dzieł ojców Kościoła oraz bizantyjskiego zbioru prawa kościelnego i świeckiego (tzw. Nomokanon). Św. Metodemu przypisuje się także autorstwo dzieła Zakon Sudnyj. Przed śmiercią na arcybiskupią stolicę jako następcę wybrał świętego Gorazda, Morawianina.
 Św. Cyryl oprócz przekładu tekstów biblijnych i liturgicznych prawdopodobnie spisał dyskusje teologiczne prowadzone z muzułmanami i Judejczykami oraz wystąpienie przeciw obrazoburcom w Konstantynopolu, których streszczenia i fragmenty zawiera Vita Cyrylli (przekład polski T. Lehr-Spławiński, Żywoty Cyryla i Metodego, Poznań 1959). W liście do Anastazego Bibliotekarza i do Gauderyka, bpa Velletri opisał dzieje znalezienia Relikwii św. Klemensa Rzymskiego. Przypisuje się św. Cyrylowi autorstwo Progłasu, poetyckiego wstępu do ewangelii, podkreślającego słowiańską świadomość narodową, napisanego ok. 860 roku. Autorzy prawosławni przypisują mu przekład tekstów liturgii bizantyjskiej. Kontrowersyjne natomiast jest autorstwo traktatu Napisanie o prawdziwej wierze, przypisywanego św. Cyrylowi. (Z Encyklopedii Katolickiej t. 3, Lublin 1979, kol. 708-709).
Kult Cyryla i Metodego Kult - jaki od chwili śmierci świętych Cyryla i Metodego żywili ich uczniowie, upowszechnił się wśród Słowian w X i XI w. 1. Rozwój - W Rzymie od IX w. kult koncentrował się wokół grobu św. Cyryla w dolnym kościele bazyliki św. Klemensa Rzymskiego; po jej zajęciu w roku 1798 przez wojska francuskie - w kościele Santa Maria in Vallicella, dokąd przeniesiono relikwie św. Cyryla i złożono obok relikwii św. Filipa Nereusza; na polecenie papieża Leona XIII w bazylice S. Clemente przygotowano nową kaplicę świętych Cyryla i Metodego, jednakże ich relikwie przeniesiono dopiero w roku 1963; w roku 1976 przekazał je papież Paweł VI prawosławnemu sanktuarium świętych Cyryla i Metodego w Salonikach; część relikwii czczono od XVI w. w kościele S. Girolamo degli Ulirici, w którym na życzenie papieża Sykstusa V wymalowano obraz świętych Cyryla i Metodego wręczających papieżowi Hadrianowi II relikwie św. Klemensa Rzymskiego; relikwie świętych Cyryla i Metodego czczono również w Pradze, Brnie, Ołomuńcu i Welehradzie - miejscu pątniczym do kasaty klasztoru 1784, reaktywowanym w 2. poł XIX w. jako światowe centrum ich kultu oraz centrum cyrylometodiańskiego ruchu, a także welehradzkich zjazdów.
Dla celów unijnych już cesarz Karol IV ufundował w roku 1347 w Pradze dla benedyktynów obrządku słowiańskiego klasztor pod wezwaniem świętych Cyryla i Metodego (Emaus) z liturgią w języku słowiańskim i księgami głagolickimi; książę Konrad II sprowadził ich w 1380 roku do Oleśnicy, a królowa Jadwiga i król Władysław Jagiełło w roku 1390 do fundowanego w celach unijnych klasztoru i kościoła św. Krzyża na Kleparzu w Krakowie. W Kościele unickim kult świętych Cyryla i Metodego propagował zwłaszcza św. Jozafat Kuncewicz; ich relikwie czczono w katedrze w Nowogródku; odrodzenie kultu wśród unitów przypadło na koniec XIX w., zwłaszcza po synodzie lwowskim (1891). Ożywienie kultu świętych Cyryla i Metodego nastąpiło w 2. połowie XIX w. z okazji ich milenijnych jubileuszów (1863,1869,1885); z tego okresu pochodzi większość kościołów i ołtarzy świętych Cyryla i Metodego; w Polsce zbudowano 1873 kościół świętych Cyryla i Metodego w Sahryniu k. Hrubieszowa (zniszczony w czasie II wojny świat, i następnie przebudowany) oraz w 1. połowie XX w. w Katowicach (Załęska Hałda) i Knurowie; kilkanaście kościołów zbudowano w XIX w. w ośrodkach polonijnych w Stanach Zjednoczonych. Pod ich wezwaniem ufundował w latach 1884-86 ks. J. Dąbrowski seminarium polskie w Detroit (obecnie Orchard Lacke); z ideą cyrylometodiańską emigracja polska w Europie Zachodniej wiązała ruch narodowowyzwoleńczy (P.A. Semenenko, Mowa pochwalna na cześć Cyryla i Metodego wygłoszona w bazylice św. Klemensa w Rzymie, Kraków 1882); w Bułgarii dzień świętych Cyryla i Metodego (11 V) obchodzono jako dzień oświaty narodowej, ich imieniem nazywano place, ulice, stawiano pomniki ku ich czci, ustanowiono też państw, order Cyryla i Metodego. Jubileusze 1100-lecia 1963 i 1969 akcentowały ekumeniczną rolę patronatu świętych Cyryla i Metodego, co podkreślił papież bł. Jan XXIII w wystosowanym dnia 11 V 1963 do biskupów słowiańskich liście apostolskim Magnifici eventus; dnia 13 V 1963 papież poświęci kamień węgielny pod słowacki Instytut Cyryla i Metodego w Rzymie; ekumeniczny charakter obchodów jubileuszowych podkreślił również papież Paweł VI, zwłaszcza w alokucji wygłoszonej 17 V 1969 w bazylice S. Clemente.  2. Liturgia - W krajach słowiańskich święto św. Cyryla od X w. obchodzono w dniu 14 II (rocznica śmierci), a w XI w. wprowadzono święto św. Metodego na dzień 6 IV (rocznica śmierci); w niektórych kodeksach średniowiecznych dzień 6 IV jest wspomnieniem śmierci świętych Cyryla i Metodego; chorwackie a także słoweńskie księgi liturgiczne zamieszczają ich święto 14 II (wspólnie ze św. Walentym); w diecezji ołomunieckiej od ok. 1330 obchodzono ich święto dnia 9 III (pod tą datą występuje ono w Martyrologium Romanum); na Rusi i w Bułgarii znana jest ponadto ich wspólna uroczystość w dniu 11 V. Dla całego Kościoła papież Leon XIII encykliką Grande munus z 30 IX 1880 wyznaczył święto świętych Cyryla i Metodego na dzień 5 VII i polecił ułożyć nowe formularze liturgiczne, w skład których włączono fragmenty encyklik papieskich (lekcje w jutrzni); w roku 1897 święto przeniesiono na dzień 7 VII, a po Soborze Wat. II na 14 II.
W Kościele prawosławnym zaczęto wycofywać z liturgii teksty ku czci świętych Cyryla i Metodego od XIV w.; pozostawiono je tylko częściowo w Minei (np. Czetji-Mineji) pod dniem 14 II oraz 11 V; w typikonach XV-XVII w. zachowała się komemoracja św. Cyryla tylko pod dniem 14 II; Typikon moskiewski z 1682 pominął ich łącznie z innymi 50 świętymi, skreślonymi wówczas z kalendarza liturgicznego; w 2. połowie XIX w. z okazji obchodów 1000-lecia ewangelizacji Słowian (1863) odżył w Kościele prawosławnym również kult świętych Cyryla i Metodego; synod petersburski (12 V 1863) nakazał obchodzić ich święto w dniu 11 V; z okazji 1000-lecia śmierci Metodego (1885) ułożono nowe oficjum, a biskup prawosławny Antoni Chrapowicki ułożył akatyst ku ich czci. Pierwszą w Polsce cerkiew prawosławną pod ich wezwaniem zbudowano w latach 1870-72 w Częstochowie; wezwanie św. Anny oraz świętych Cyryla i Metodego nadano też prawosławnej cerkwi we Wrocławiu, na którą przemieniono odbudowany po II wojnie światowej (1973) kościół Augustianek (dawniej pod wezwaniem św. Jakuba, a od 1852 - św. Anny), w Białowieży jest prawosławna kaplica cmentarna z XVIII w. pod ich wezwaniem. W Polsce Pasjonał krakowski z przełomu XIII i XIV w. zawiera legendę o świętym Cyrylu; imiona świętych Cyryla i Metodego nie występują w kodeksach wcześniejszych; dopiero Brewiarz krakowski z 1443 zawiera ich formularz (9 III) z własną oracją i 6 lekcjami na jutrznię; lekcje te, w nieco zmienionej wersji, weszły do Viaticum posnaniense bpa J. Lubrańskiego z roku 1513; inne lekcje o świętych Cyrylu i Metodym zamieszcza brewiarz krakowski z końca XV w.; Viaticum wladislaviense ma hymn o świętych Cyrylu i Metodym Festis praecipuis debita cantica, zapożyczony z czeskich kodeksów. Nowe lekcje brewiarzowe ułożył w roku 1580 ks. S. Sokołowski na polecenie bpa J. Radziwiłła, które przetrwały w polskich brewiarzach do roku 1880. Formularz mszalny na święto świętych Cyryla i Metodego brano z komunału wyznawców-papieży. Jeden z mszałów krakowskich z XV w. zawiera mszę własną o świętych Cyrylu i Metodym (oprócz lekcji i ewangelii), drukowaną później w Mszale krakowskim kard. Fryderyka Jagiellończyka, zachowaną po reformie liturgicznej Piusa V (1570). Synod Z. Oleśnickiego z roku 1436 nazwał świętych Cyryla i Metodego patronami i apostołami Królestwa i zezwolił celebrować ich święto bez względu na okres wielkopostny; ich imiona występują w tekstach uroczystości patronów Polski, ustanowionej przez papieża Urbana VIII. Obecnie święci Cyryl i Metody są patronami drugorzędnymi Śląska Opolskiego; ze znanych na Śląsku pieśni ludowych ku ich czci najstarsza Boże, coś raczył przed tysięcy laty jest pochodzenia słowackiego; M.M. Mioduszewski w Śpiewniku kościelnym (Kraków 1838) zamieścił na dzień 11 III pieśń o świętych Cyrylu i Metodym, którą powtórzył J. Mazurowski w Melodiach (Pl 1871). (Wiadomości wzięte z Encyklopedii Katolickiej t. 3, Lublin 1979, kol. 710-711). Źródło: o. archim. Roman Piętka MIC, www.cyrylimetody.marianie.pl |
|
| Ostatnia aktualizacja ( Monday, 03 February 2020 ) |
| < Poprzedni | Następny > |
|---|
